Małe kroki - wielkie zmiany

Większość osób kojarzy terapię z mądrymi sposobami, wielorakimi pomocami dydaktycznymi, szkoleniami, ogromem wiedzy, wieloetapowym i zaplanowanym działaniem. Tak jest, ale tylko częściowo. Próbujemy terapeutyzować dziecko w domu, chwytamy się różnych metod i programów, które są mądrze rozpisane, wymagają niejednokrotnie ogromnego zaangażowania i przemodelowania całego życia rodzinnego. Kiedyś, gdy ktoś mnie pytał, jak pracuję w domu z dzieckiem to nieco zawstydzona odpowiadałam, że syn ma tylko to, co wynosi ze spotkań ze specjalistami. Nawet nie wiedziałam, jak bardzo się myliłam.


Tak myślałam, bo nie stosowałam żadnych zasad son-rise (nawet nie wiedziałam, co to jest), bez metody krakowskiej (w domu nie robiliśmy praktycznie żadnych prac stolikowych), nic z usystematyzowanych ćwiczeń z integracji sensorycznej. To jak to możliwe, że syn tak fajnie idzie do przodu, gdy tych terapii na zewnątrz też nie mamy za wiele. Okazało się, że najważniejsze są drobne zmiany, małe dostosowania i zwykłe życie rodzinne. Zgadzam się z tezą, że żaden specjalista nie wypracuje tego, co może osiągnąć z dzieckiem w domu rodzic. Profesjonalny terapeuta na pewno położy podwaliny, będzie skupiał się na najważniejszych sferach i obszarach, ale nikt nie przebywa z dzieckiem tyle co mama, czy tata. I nikt nie zna dziecka tak dobrze, jak jego najbliżsi. Dlatego to my rodzice możemy zmienić najwięcej w funkcjonowaniu dzieci. Pytanie tylko: jak?

Żadne dziecko nie będzie chciało się otworzyć i postarać, gdy będzie się czuło tylko obiektem pracy, nauki i ukierunkowanych oddziaływań. Tym bardziej nie rozumiejąc sensu i czując się jak to gorsze, do naprawienia. Nie mówiąc już o tym, że ma prawo być zwyczajnie zmęczone. Po ciężkiej pracy, jaką wykonuje w przedszkolu, czy szkole. W środowisku mimo wszystko obcym, gdzie bodźce atakują ze zdwojoną siłą, gdzie musi sobie radzić z ludźmi, innymi dziećmi i się uczyć. A co potem? Popołudnia spędza na kolejnych godzinach pracy przy stoliku lub jest wożone na inne zajęcia. A wieczorem na zakończenie dnia jeszcze rodzic siada z nim, żeby odpracować następne punkty z planu ułożonego np. przez specjalistę. Ja się czuję zmęczona, gdy tylko to czytam. Jak myślicie, jak dziecko się czuje, dla którego te wszystkie rzeczy nie przychodzą naturalnie, gdzie musi się skupiać i naprawdę koncentrować na umiejętnościach, których próbujemy go nauczyć?

Pozwólmy dziecku być przede wszystkim dzieckiem. Słuchajmy je. Ze zrozumieniem. Nawiążmy  z nim dialog, niech ono stanie się naszym partnerem i pełnoprawnym członkiem rodziny, którego głos jest ważny i jest brany pod uwagę. Co to oznacza w praktyce?

Miłość i akceptacja

Kochajmy, szanujmy i słuchajmy. Bezwarunkowo. Nie zawsze możemy się przychylić do próśb dziecka, ale zawsze możemy je wysłuchać i poświęcić mu czas. To nie jest autyk, czy autysta. To nie jest aspi. To jest Twój syn/córka, ma imię, zainteresowania i temperament. A przy okazji ma mózg przetwarzający świat nieco inaczej niż większość społeczeństwa, nieco odmiennie reagujący na bodźce. Tak jak osoby leworęczne i praworęczne. Tak jak ścisłowcy i humaniści. Tak są osoby ze spektrum i neurotypowi (w normie rozwojowej). Ale wszyscy jesteśmy ludźmi. A Twoja pociecha jest przede wszystkim dzieckiem. Twoim dzieckiem. Które chce się czuć kochane i akceptowane, które chce czuć Twoje wsparcie i obecność. Także wtedy, gdy ono samo sobie nie radzi ze sobą. Do czego ma prawo, bo jest dzieckiem! I musi się tego nauczyć. Ale o ile szybciej przyswajamy nową wiedzę, gdy nauczyciel zaraża nas pasją, gdy jest nam przyjazny, gdy pokazuje nam piękno danej dziedziny, gdy jest pełen wyrozumiałości i pozwala się uczyć na błędach. Tak podejdźmy do całego życia.

Zabawa

Dzieci uczą się przez zabawę. Bo zabawa angażuje wszystkie sfery poznawcze i zmysły. Dziecko chłonie świat całym sobą. Wzrokiem, słuchem, dotykiem, węchem, położeniem ciała, obserwacją innych...

Bądź nadekspresyjny. Wygłupiaj się, robiąc głupie miny. Wykorzystajcie lustro (nieoceniona pomoc terapeutyczna, m.in. przy rozwijaniu świadomości własnego ciała) i głupkujcie na całego. Tarzajcie się bez sensu w pościeli. Zaproponuj zabawę, która zainteresuje dziecko, zbudujcie zamek, statek, tor wyścigowy. Dziecko ma problem z tworzeniem scenariuszy? To pomóż, nadawaj ton, wprowadzaj nowe elementy. "O rany! Za łóżkiem pływają rekiny!" W parku buszujcie w stertach kolorowych, jesiennych liści, szukajcie wiewiórek lub kasztanów, idźcie nakarmić kaczki. Tak spędzone popołudnie, na luzie, bez spięć, planów terapeutycznych da więcej niż godziny terapii. Jeżeli tylko dziecko będzie widziało, że Ty też się bawisz, a Ty nie będziesz nic oczekiwać, ani planować. Dziecko nie chce iść ścieżką w prawo, to idźcie w lewo, nic Was nie goni, to jest Wasz czas.

Dziecko nie chce wejść samo do piaskownicy, nie chce się bawić z innymi na placu zabaw. Olej zasady i sam wejdź do piaskownicy, przypomnij sobie to przyjemne uczucie przesypywania piachu między palcami. Skoncentruj się na dziecku, pokaż mu, że zabawa jest fajna, wspólnie łaźcie po drabinkach, zjeżdżajcie ze ślizgawki i kręćcie się na karuzeli. Gwarantuję, że inne dzieci będą patrzeć na Was z zazdrością, gdy ich rodzice będą tkwić na okolicznych ławeczkach zapatrzeni w swoje telefony. Ale kto wie, może któreś zechce się przyłączyć do Waszej remizy strażackiej, a Wasze dziecko na to pozwoli...? A po czasie, może nie za pierwszym razem, ale przy dziesiątej czy pięćdziesiątej takiej okazji, będziesz mógł się wycofać i zostawić dzieci tylko w swoim towarzystwie...?

Zaskoczenie

Zaskakuj dziecko. Nieustannie i na wesoło. Dziecko zapętla się na jakimś pytaniu? Odpowiedź od bez sensu. Dziecko po raz enty pyta, "co to?", pokazując na to samo krzesło, a doskonale zna odpowiedź? Odpowiedz: hipopotam, wóz strażacki lub motyl... Dziecko, albo Ciebie poprawi wybijając się przy tym z rytmu, albo zacznie dopytywać nie wiedząc, o co Tobie chodzi. Wykorzystaj to i zacznij tworzyć historie, całkiem możliwe, że dziecko po czasie podchwyci tę zabawę i zaczniecie się przekomarzać, czy stół to hipopotam w fioletowe kropki, czy niebieskie paski ;).

W zabawie zmieniaj scenariusze. W życiu codziennym na talerzu obiadowym połóż pluszaka i zawołaj dziecko na posiłek. Gdy dziecko zwróci Ci uwagę, stwierdź na wesoło, co za mnie za gapa, no pomyliłam się. Albo przy okazji pociągnij temat, pluszaków nie jemy, a dlaczego nie, a może się da zjeść, a co jemy, co lubimy? W słoneczny upalny dzień zaproponuj dziecku wełnianą czapkę do ubrania, niech ma możliwość zareagowania.

Rozmowa

Mów, mów i jeszcze raz mów. Niech żadna wypowiedź dziecka nie pozostanie bez Twojej reakcji. Opowiadaj, tłumacz, pytaj, zachęcaj do zadawania pytań, zaskakuj, wyjaśniaj. Nieustannie. Zwłaszcza na początku reaguj przesadnie, wyraźnie akcentując swoje uczucia i emocje. Nazywaj je. Mijacie płaczącą dziewczynkę, zapytaj swoje dziecko, co według niego jest powodem płaczu?

Jeżeli komunikacja werbalna dopiero się kształtuje, a czytanie bajek jeszcze nie wchodzi w grę to opowiadaj dziecku historie, twórzcie wspólnie bajki. Może na początku bazujące na onomatopejach i żywo przy tym gestykuluj, wyrażaj wiele twarzą i intonacją. "I wtedy auto pojechało brrrruuum, brrrruuum... Łiiiii, zahamowało. Ojej! dziura w drodze!".

To co opisałam wyżej to jedne z tych rzeczy, które robiłam co dziennie, godzina po godzinie, tydzień po tygodniu. Nie myśląc o tym, po prostu w ten sposób podchodziłam do syna, do naszych relacji. Mając przy tym wyrzuty sumienia, że nie ćwiczę przy stoliku kolejnych paradygmatów z met. krakowskiej. Dopiero po czasie uświadomiłam sobie, że to co robię ma niepomiernie większy sens i znaczenie niż jakiekolwiek przewlekanki, masaże, czy karty pracy. Bo uczy dziecko relacji, komunikacji, samodzielnego myślenia i zwiększa elastyczność.

Dziecko, które nie będzie umiało samodzielnie zawiązać sobie sznurówek, może przejść szczęśliwie przez całe życie w butach na rzepy. Dziecko, które będzie polegało tylko na decyzyjności innych w ważnych dla siebie sprawach i nie będzie potrafiło nawiązywać i utrzymywać relacji (nawet w ograniczonym zakresie), może zapomnieć o samodzielności, a nierzadko i własnym szczęściu.

P.S.

Pracuję z rodzinami, dziećmi i dorosłymi stacjonarnie w Warszawie, ale również są możliwe konsultacje on-line. Czasem jestem tłumaczem, czasem przewodnikiem, a niekiedy detektywem w świecie, gdzie spektrum spotyka się z NT, czyli w świecie pełnym neuroróżnorodności. Nie zmieniam człowieka w spektrum, tylko pomagam otoczeniu i bliskim zrozumieć czym ten autyzm jest. Jak czasem niewielkie zmiany mogą mieć kolosalne znaczenie. A samemu człowiekowi staram się pomóc zapewnić optymalne warunki, by mógł ujawnić pełnię swojego potencjału. Skupiam się na emocjach i komunikacji, bo to podstawa naszego życia społecznego. Zapraszam serdecznie do kontaktu przez mail: autyzmidealny@gmail.com

Pozdrawiam ciepło - Wanda Kwaterniak - Terapeuta